Osadnictwo w tej gminie sięga zamierzchłych czasów. Świadczą o tym liczne i bardzo ciekawe znaleziska archeologiczne.
Na przełomie X i XI wieku Krasnystaw leżał na terenie kontrolowanym przez Grody Czerwieńskie. Grody Czerwieńskie zdobył w 981 roku „na Lachach” Włodzimierz książę Rusi. W 1018 roku odbił je Bolesław Chrobry, ale już w 1031 roku znowu powróciły do Rusi, zdobyte przez Jarosława Mądrego.
Po rozpadzie Rusi Kijowskiej na mniejsze księstwa ziemie te weszły w skład Księstwa Wołyńskiego a następnie w skład Księstwa Halicko-Włodzimierskiego. Na początku XIV wieku księciem halicko-włodzimierskim został Jerzy II pochodzący z dynastii Piastów mazowieckich. Zawarł on umowę z królem Polskim Kazimierzem Wielkim o sukcesji w razie swojej śmierci. W 1340 roku bojarzy otruli Jerzego II. Do sukcesji po zmarłym księciu wystąpili Polacy, ale też Litwini, Węgrzy a nawet Tatarzy. W 1349 roku w zbrojnej wyprawie Kazimierz Wielki zdobył Chełm i okolice. Jednak Litwini odbili wkrótce tą ziemie i zawarto rozejm.
W 1366 roku Jerzy Narymutowicz litewski książe chełmsko-bełski złożył hołd Kazimierzowi Wielkiemu. Jednak po śmierci Kazimierza Wielkiego sytuacja się zmieniała. W 1376 roku Litwini znowu przejęli kontrolę nad tymi ziemiami. Wspólna wyprawa polsko-węgierska z 1377 roku przywróciła ziemię chełmską Polsce, która weszła w tym czasie do Korony Królestwa Polskiego. Ziemia chełmska dzieliła się na kasztelanie w tym również krasnostawską.
Na przełomie XV i XVI wieku ostatecznie ukształtował się ustrój administracyjny Polski. Kraj dzielił się województwa a te na powiaty. Ziemia chełmska weszła w skład województwa ruskiego ze stolicą we Lwowie. Mimo to ziemia chełmska miała swoje odrębności, posiadając własny sejmik szlachecki. Ziemia chełmska niczym nie różniła się od województw po za tym, że nie miała swojego wojewody i zwała się ziemią a nie województwem.
Krasnystaw należał więc do powiatu krasnostawskiego w ziemi chełmskiej w województwie ruskim.
W 1772 roku nastąpił I rozbiór Polski. Lwów, stolica województwa ruskiego wszedł w skład państwa austriackiego, pogłębiło to samodzielność ziemi chełmskiej, której szlachta walczyła o to, aby nie przyłączać tej ziemi do żadnego z województw.
W 1793 roku władze polskie zreorganizowały podział administracyjny Polski. Powstało województwo lubelskie oraz chełmskie z tym, że do województwa lubelskiego włączono powiat krasnostawski. Ten stan nie trwał długo, ponieważ w 1795 roku tereny województwa lubelskiego i chełmskiego znalazły się w III zaborze austriackim .
Krasnystaw znalazł się w tak zwanej Galicji Zachodniej, która podzielona była na cyrkuły , w tym cyrkuł chełmski do którego należał Krasnystaw.
W 1809 roku w wyniku wojen napoleońskich teren obecnej gminy przyłączono do Księstwa Warszawskiego. W 1810 roku Księstwo podzielono na departamenty i powiaty. Krasnystaw znalazł się w departamencie lubelskim i powiecie krasnostawskim.
W 1815 roku upadło Księstwo Warszawskie a na jego gruzach powstało Królestwo Polskie pod berłem cara. Rosjanie początkowo zostawili podział na departamenty i powiaty z tym, że departamenty nazwano województwami. Dodatkowo podzielono województwa na obwody skupiające po dwa lub trzy powiaty.
W ten sposób Krasnystaw znalazł się w powiecie krasnostawskim, obwodzie krasnostawskim (powiaty Krasnystaw i Chełm ) i województwie lubelskim.
W 1845 roku obwody stały się powiatami a dawne powiaty okręgami, nie mającymi już większego znaczenia. Zamiast województw były już gubernie. Krasnystaw znalazł się, więc w składzie powiatu krasnostawskiego w guberni lubelskiej.
Rok 1864 przyniósł ogromne zmiany na polskiej wsi. Na mocy ukazu carskiego dokonano uwłaszczenia chłopów. Dotychczasowe obszary dworskie lub rządowe zostały w dużej części rozparcelowane pomiędzy użytkujących je chłopów. Jednak część folwarków pozostała w rękach szlachty i rządu.
Drugim ważnym wydarzeniem z tego okresu było utworzenie samorządowych gmin wiejskich. Gminę tworzyły zarówno grunty włościańskie (chłopskie) jak i dworskie (folwarki). Częściami składowymi były gromady (wsie) na czele z sołtysem, którego wybierało zgromadzenie gromadzkie. Organem uchwałodawczym gminy było zebranie gminne, na którym prawo głosu mieli gospodarze posiadający co najmniej 3 morgi gruntu. Zebranie gminne wybierało wójta i ławników (zarząd gminy). Wójt miał uprawnienia policyjno-administracyjne i sądownicze. Wójt gminy musiał posiadać przynajmniej 25 lat. Musiał też mieć przynajmniej 6 mórg gruntu. Nie miał obowiązku posiadać umiejętności pisania i czytania. Gmina zarządzała szkolnictwem gminnym. Urzędem gminy kierował pisarz gminny, który często był najważniejszą osobą w urzędzie z racji umiejętności pisania i czytania .
W 1867 roku powstała gmina Krasnystaw . Gmina skupiała wsie: Białka, Jaślików, Latyczów, Niemienice, Rońsko i Zażółkiew. Pozostałe miejscowości obecnej gminy weszły w skład gminy Rudka (później Siennica Różana), Stężyca znalazła się w gminie Łopiennik a Józefów w gminie Pawłów w powiecie chełmskim.
W 1867 roku dokonano kolejnej reorganizacji. Gubernia lubelska została podzielona na większą ilość powiatów, powiat Krasnystaw pozostał, a w jego składzie gmina Krasnystaw, Rudka i Łopiennik natomiast gmina Pawłów weszła w skład powiatu chełmskiego.
Tereny wokół Krasnegostawu, na przełomie XIX i XX wieku, były miejscem gdzie chłopi aktywnie uczestniczyli w życiu społecznym. Rozbudzeniu społecznemu i narodowemu sprzyjały pozytywistyczne pisma takie jak „Zorza” i „Gazeta Świąteczna”. Pisma te docierały do Małochwieja i Siennicy Nadolnej. Pisma czytane przez całe grupy przynosiły wiedzę o historii ale propagowały również nowoczesne metody gospodarowania.
Właśnie w pobliskiej Siennicy Różanej w 1898 roku powstało pierwsze w Królestwie Polskim towarzystwo oszczędnościowo-pożyczkowe. Wszystko to oddziaływało na sąsiednie wsie Krupe, Siennice Nadolna i inne wsie.
Dużą rolę odegrali nauczyciele, których władze carskie zesłały tu z Litwy. Na przykład nauczyciel nazwiskiem Matiouszajtis prowadził w Siennicy Nadolnej tajną szkołę.
Do aktywnych działaczy na terenie gminy należeli: Szczepan i Józef Mazurkowie z Siennicy, Jan Korkosz z Ostrowa Krupskiego, Adam Nowacki z Krynicy, Jan i Franciszek Sadlakowie z Krupego. Na przykład grupa chłopów z gminy Rudka w ciągu jednej nocy zamalowała wszystkie napisy w gminie w języku rosyjskim.
W 1914 roku wybuchła I wojna światowa. Rosjanie zostali wyparci z tych terenów. W latach 1915-1918 roku był to teren okupacji austro-węgierskiej. W 1919 roku powstało województwo lubelskie, a w jego składzie powiaty chełmski oraz krasnostawski.
Gmina wiejska Krasnystaw w okresie międzywojennym liczyła 580 domów i 3 938 mieszkańców. Przeważała ludność polska i katolicka. Według spisu powszechnego z 1921 roku w gminie było 3 813 katolików, 40 prawosławnych, 4 ewangelików, 14 grekokatolików i 67 Żydów. Gmina składała się z następujących wsi, kolonii i folwarków: Białka folwark, Białka leśniczówka, Białka smolarnia, Białka wieś, Jaślików folwark, Jaślików wieś, Latyczów wieś, Małochwiej wieś, Namule leśniczówka, Niemienice leśniczówka, Niemienice wieś, Romanów wieś, Rońsko wieś, Rońsko folwark, Tuligłowy folwark, Widmówka kolonia, Widmówka wieś i Zażółkiew wieś.
Taki podział administracyjny przetrwał do 1939 roku.
